مفهوم‌شناسی مهدویت
مفهوم شناسی مهدویت
«مَهدَویت» واژه‌ای عربی و از ریشه «مهدی» است که از اضافه شدن «ت» به «مَهدَوی» ساخته شده.
مهدوی به معنای مربوط بودن به مهدی است، مانند واژه عَلَوی و حَسَنی. «ت» در واژه «مهدویت»،
تای تأنیث است و به واسطه حذف شدنِ موصوف آمده است؛ یعنی در اصل «طریقة مهدویة» یا مانند آن بوده است.
در صدر اسلام واژه «مهدی» هم برای شخصِ هدایت‌شده، و هم برای تجلیل از برخی افراد به کار می‌رفت؛
برای نمونه این عبارت درمورد پیامبر(ص)، خلفای راشدین و امام حسین(ع) به کار رفته است.
بنا بر گفته راجکوسکی، اولین کسی که مهدی را به معنای منجی به کار برد
ابو اسحاق کعب بن ماته بن حیسوء حمیری (متوفی ۳۴ق) بود.
مختار ثقفی با اعتقاد به اینکه محمد بن حنفیه نجاتبخش است، او را مهدی نامید.
همچنین زیدیه واژه مهدی را در همین مفهوم برای رهبران خود به کار می‌بردند.
گروهی از شیعه نیز عنوان مهدی را، پس از رحلت برخی امامان، برای آنان به کار برده‌اند؛
مانند ناووسیه برای امام صادق(ع)، واقفه برای امام کاظم(ع) و برخی برای امام حسن عسکری(ع).
این واژه در بین شیعیان دوازده امامی به حجت بن‌الحسن، فرزند امام حسن عسکری(ع)، اختصاص دارد.
به اعتقاد آنان حجت بن‌الحسن شخصی است که پیامبر(ص) وعده آمدنش را داده
و در پایان تاریخ نجاتبخش بشریت خواهد بود.
استفاده از واژه مهدی به معنای منجی و نجاتبخش عمدتاً بر اساس احادیث نبوی است.
«الْمَهْدِی مِنْ وُلْدِی، وَجْهُهُ کالْکوْکبِ الدُّرِّی، وَ اللَّوْنُ لَوْنٌ عَرَبِی، وَ الْجِسْمُ جِسْمٌ إِسْرَائِیلِی،
یمْلَأُ الْأَرْضَ عَدْلًا کمَا مُلِئَتْ جَوْراً، یرْضَی بِخِلَافَتِهِ أَهْلُ السَّمَاءِ وَ الطَّیرُ فِی الْجَو:
مهدی مردی از اولاد من است رنگ بدن او رنگ نژاد عرب و اندامش مانند اندام بنی اسرائیل است،
در گونه راست وی خالی است که چون ستاره تابناکی بدرخشد
زمین را پر از عدل کند چنان که پر از ظلم شده باشد،
ساکنان زمین و آسمان و پرندگان هوا در خلافت وی خشنود خواهند بود».
پیشینه باور به مهدویت
نوشتار اصلی: موعود باوری
موعود باوری به معنای اعتقاد به یک نجات بخش است
که در آخرالزمان برای نجات و رهایی انسان‌ها و برقراری صلح و عدالت خواهد آمد.
منجی موعود و نجاتبخش در نزد اقوام و ملل مختلف با آیین‌ها و فرهنگ‌های کاملاً متفاوت،
به اَشکال و صور گوناگون و متنوعی مطرح شده است؛
اما جملگی تقریباً در یک نکته متفق‌القول‌اند که نجات بخشی خواهد آمد
و آنان را از یوغ بندگی ستمکاران و حاکمان زورگو رهانیده،
جامعه‌ای پر از عدل و داد به وجود خواهد آورد. هندوها انتظارِ دهمین تجلی ویشنو یا کالکی را دارند؛
بودایی‌ها ظهور بودای پنجم را منتظرند؛
یهودیان مسیح (ماشیح) را نجات دهنده می‌دانند؛
مسیحیان، فارقلیط را می‌طلبند که عیسی مسیح مژدة آمدنش را داده است؛
و بالاخره مسلمانان که قائل به ظهور حضرت مهدی(ع) هستند.
برای شناخت بیشتر امام زمان(عج) و وظایف ما در عصرغیبت اینجا کلیک کنید.
