مهارت خودآگاهی
یکی از مهم ترین عواملی که به انسان کمک می‌کند تا زندگی خوب و موفقی داشته باشد ، این است که خودش را بشناسد ، احساس خوبی در مورد خود داشته باشد و از آن چه که هست ، شاد و راضی باشد . مهارت خودآگاهی یکی از مهارت های زندگی میباشد .
این مهارت به فرد کمک می کند تا بتواند شناخت بیشتری نسبت به خود ، خصوصیات ، نیازها ، خواسته ها ، اهداف ، نقاط ضعف ، نقاط قوت ، احساسات ، ارزش و هویت خود به دست بیاورد .
مطالعات انجام شده نشان می دهد که ضعف در خودآگاهی با بسیاری از بیماری ها و آسیب های روانی – اجتماعی همراه میباشد . از جمله مشکلات روانی اجتماعی مرتبط با خودآگاهی ضعیف می توان به افسردگی ، اضطراب ، احساس حقارت، اعتماد به نفس پایین ، مشکلات ارتباطی ، احساس تنهایی ، سوء مصرف مواد ، فرار و مواردی از این قبیل اشاره کرد .
از این رو کسب مهارت خود آگاهی برای پیشگیری از انواع مشکلات ذکر شده در بالا بسیار مهم است . همچنین خود آگاهی یکی از مهارت های اساسی برای پرورش تاب آوری به شمار می‌آید . در این مقاله به بررسی اینکه خودآگاهی چیست ، اهمیت آن و ویژگی های افرادی که خودشان را می شناسند خواهیم پرداخت.
تعریف خودآگاهی
در تعریف مهارت خودآگاهی می توان گفت خودآگاهی عبارت است از توانایی شناخت و درک نیازها ، نقاط ضعف ، امیال ، شناخت توانمندی ها ، شناخت نگرش ها ، شناخت باورها ، شناخت استعدادها ، شناخت اهداف ، شناخت ارزش ها ، شناخت خواسته ها ، عادات و هر جنبه دیگری که به طرز رفتار یک فرد شکل می دهد .
خودآگاهی یکی از پنج مولفه های هوش هیجانی میباشد . خود آگاهی و شناخت خود در موفقیت انسان تاثیر بسیار زیادی دارد. افرادی که خودآگاهی دارند برای خود و دیگران ارزش بسیار زیادی قائل هستند و خود و دیگران را تحقیر و سرزنش نمی کنند؛ هم چنین علاقه مند به مشورت با دیگران و نظر خواهی از خود و دیگران می‌باشند.
در کل می توان گفت افراد با رسیدن به خود آگاهی به تصویر صحیح و منطقی از خود خواهند رسید و می‌توانند زندگی شاد و موفقی را تجربه کنند.
ویژگی‌های افرادی که خودشان را می‌شناسند
افرادی که از خودآگاهی بسیار بالایی برخوردار باشند، خودشان را به خوبی می شناسند. معمولاً دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که به چند مورد آن در ادامه اشاره شده است. آیا شما از این ویژگی‌ها برخوردار هستید؟
- خصوصیات مثبت و توانایی و استعداد‌های خودشان را می‌شناسند و به آنها نیز افتخار می‌کنند .
- از خصوصیات منفی و نقاط ضعف خود به خوبی آگاه هستند، می‌پذیرند و در جهت اصلاح آنها تلاش می‌کنند. موفقیت‌ها و شکست‌های خود را به خوبی شناخته‌اند، به موفقیت‌هایشان افتخار می‌کنند و از شکست‌هایشان درس می‌گیرند.
- به خودشان و دیگران احترام می‌گذارند.
- برای رسیدن به اهداف خود تلاش می‌کنند.
- مسئولیت اعمال و رفتار خود را به راحتی می‌پذیرند.
اهمیت مهارت خودآگاهی
با استفاده از مهارت خودآگاهی می‌توانید احساسات خودتان را شناسایی کنید، از آنها آگاه شده و این احساسات را کنترل کنید. ناتوانی در کنترل احساسات می‌تواند به بزهکاری، اعتیاد، خشونت، درگیری با دیگران ، بدرفتاری و خشونت با دیگران و به خصوص با کودکان و نوجوانان منجر شود.
از طرف دیگر ، خودآگاهی به شما کمک می‌کند از نیازهای خودتان آگاه شوید و از مسیرهای سالم به رفع نیازهای خود بپردازید. با شناخت نیازهای خود می‌توانید راه و روش بهتر و مناسب‌تری را برای مقابله با نیازهای خود پیدا کنید.
در ارتباط با اهمیت مهارت خودآگاهی ، لازم است بدانید با برخورداری از این مهارت می توانید از ملاک های ارزشمندی خویش آگاه شوید و ارزش خود را در زندگی‌تان پیدا کنید.
همچنین، قادر خواهید بود اهداف واقع بینانه‌ای برای زندگی خود تعیین کنید و به این ترتیب از دنبال کردن اهداف بسیار ایده‌آل ، تخیلی و کمال‌گرایانه دوری کنید. تنظیم اهداف غیر واقع بینانه باعث بزهکاری ، ناکامی ، خشم و خشونت ، خودکشی ، بی بند و باری و نظایر آن خواهد شد .
حوزه‌های اصلی خودآگاهی
انسانها بسیار پیچیده و متنوع هستند . برای خودآگاهی بیشتر باید در بسیاری از زمینه‌ها درک خود را بالا ببریم. حوزه‌های اصلی خودآگاهی شامل ویژگی‌های شخصیتی ، ارزش‌های شخصی ، عادات ، احساسات و نیازهای روانی هستند که در نحوه رفتار ما بسیار تاثیرگذار هستند.
ما معمولاً شخصیت ، ارزش ها و نیازهای خود را بر اساس آنچه در مورد خودمان یاد می‌گیریم تغییر خواهیم داد. اما درک شخصیت خود ، به ما کمک می‌کند که موقعیت‌هایی را پیدا کنیم که در آن ها شکوفا خواهیم بود و همچنین می‌تواند از قرار گرفتن ما در موقعیت های به شدت استرس زا جلوگیری کند .
برای مثال ، اگر ویژگی های افراد درونگرا را دارید و می خواهید در شغلی مشغول شوید که با شخصیت شما سازگار نیست مثل فروشندگی ، لازم است مهارت های مرتب با برون گرایی را به خوبی فرا بگیرید و یا به دنیال شغلی باشید که با شخصیتتان هماهنگ باشد . خودآگاهی به شما کمک می کند چنین تصمیماتی را بهتر تجزیه و تحلیل نمایید .
در طول ساعت کاری ، بسیاری از مشکلات و فرصت هایی پیش می آید که فهرست کاری ما را گسترش می دهند و ممکن است نتوانیم با توجه به زمان کاری همه آن ها را انجام بدهیم؛ اما زمانی که اولویت هایمان مشخص باشد می توانیم در این مورد بهتر تصمیم گیری کرده و کارهایی را در همان ابتدا انجام دهیم که برایمان مهمتر هستند .
عادات ، رفتارهایی هستند که به طور مرتب و اغلب به صورت خودکار انجام می دهیم . اگرچه دوست داریم عادت هایی داشته باشیم که به ما کمک کنند تا با دیگران ارتباط برقرار کنیم و دیگران را مدیریت کنیم ، اما احتمالاً همه ما خواهیم توانست حداقل یکی از عادات خود را شناسایی کرده که باعث کاهش اثربخشی ما می شود .
مازلو و سایر دانشمندان ، انواع نیازهای روانشناختی را شناسایی کرده اند و مطرح کرده اند که محرک رفتار ما نیازهای عزت نفس ، محبت ، احساس تعلق ، پیشرفت ، قدرت ، خودآگاهی و کنترل میباشد . یکی از مزایای خودآگاهی از اینکه چه نیازی بیشترین تأثیر را بر روی رفتارمان دارد این است که به ما کمک می کند بفهمیم این نیازها چگونه می‌تواند بر روابطمان با دیگران تأثیر بگذارد.
به عنوان مثال ، بسیاری از ما افرادی را می شناسیم که به شدت نیازمند مقام های بالا هستند . این افراد به مشاغلی جذب می شوند که جایگاه اجتماعی بالایی دارد و در سازمان های خود به دنبال موقعیت های عالی می‌باشند . چنین افرادی چیزهایی را می خواهند که نشان دهنده مقام آنها باشد .
اینگونه افراد اصرار دارند که به آنها احترام گذاشته شود و بعضی اوقات برای کارهایی می جنگند که دیگران آن را بی نتیجه می دانند ، مانند یک دفتر بزرگتر . نیازهایی که باعث ایجاد انگیزه می شوند و هنگامی که برآورده نشوند ، می توانند موجب سرخوردگی ، تعارض و استرس بشوند .
خودآگاهی هیجانی اخیراً به یک موضوع داغ تبدیل شده است زیرا یکی از پنج بعد هوش هیجانی میباشد . درک احساسات خود ، عوامل آن ها و تاثیر آن بر افکار و رفتارهای خود نشان دهنده خودآگاهی هیجانی است . فردی که آگاهی هیجانی بالایی دارد فرایند درونی مرتبط با تجربیات عاطفی را درک کرده و بنابراین ، کنترل و تمرکز بیشتری بر روی احساسات خود دارد .
اگر از مهارت خودآگاهی برخوردار هستید به این معنی است که درک دقیقی از شخصیت و نقاط قوت و ضعف خود و همچنین افکار و احساس هایتان دارید . در این صورت ، بهتر می توانید دیگران را درک کرده و روابط بهتری با آن ها داشته باشید.
