تمرین ادب , اولین مرحله از فراگیری مهارت مبارزه با نفس در کودکان
تمرین ادب مهارت مبارزه با نفس در کودکان
مبارزه با نفس به معنای جواب منفی به بعضی دل‌بخواهی‌ها و خواسته‌های نابجای نفس است
و اولین فرایند آن در کودکی با فراگیری حیاء و ادب آغاز میشود .
حیاء نوعی پرهیز است , و ادب برنامه‌ای همیشگی است که مشتمل بر یک سلسله ضوابط و احترام به دور‌وبری ها است .
پیامبر پروردگار ( ص ) درباره حیا می فرمایند : الحیاءُ هُو الدِّینُ کلُّهُ ( کنزالعمال/5761 ) و «الحیاءُ مِفْتاحُ کُلِّ الخَیرِ» ( غررالحکم/340 )
امیرالمؤمنین ( ع ) میفرمایند : «حیاء بشر را از هر زشتی باز میدارد ; الحیاءُ یَصُدُّ عنْ فِعْلِ القَبیحِ» ( غررالحکم/1393 )
حیاء را شاید بتوان دست کم مبارزه با نفس دانست که در‌حالتی که کسی از آن محروم بود , در وی هیچ امید و خیری نیست .
لذا در احادیث مختلف از نبی خداوند ( ص ) آمده است که فرمودند :
از ضرب‌المثل‌های پیامبران ( ع ) , جز این سخنِ مردمان بر جاى نمانده است : اگر حیا نداشتى , دیگر هر کارى می‌‌خواهى بکن .
( یعنی دیگر به خیر تو امیدی نیست ) ; لَمْ یَبْقَ مِنْ أَمْثَالِ الْأَنْبِیَاءِ ع إِلَّا قَوْلُ النَّاسِ إِذَا لَمْ تَسْتَحْیِ فَاصْنَعْ مَا شِئْتَ» ( عیون اخبار الرضا/2/56 )
گام اول ، ادب
ادب را هم بایستی اولین برنامه مبارزه با نفس دانست که در صورت پایبندی به آن , موجب تصحیح بشر می شود .
امیرالمؤمنین ( ع ) میفرماید : «ادب عالی , عامل تزکیۀ خوی است ; سبَبُ تزکیةِ الأخلاقِ حُسنُ الأدبِ» ( غررالحکم/5520 )
و هم می فرماید : شایسته ترین چیزی که پدران برای فرزندان به میراث می گذارند , ادب است ; خیرُ ما وَرّثَ الآباءُ الأبناءَ الأدبُ» ( غررالحکم/5036 )
ادب هم مثل نزاع با نفس و زهد , از محصول اجتناب و خویشتنداری است : «کَفاکَ أدبا لنفسِکَ اجتِنابُ ما تَکْرهُهُ مِن غیرِکَ» ( نهج البلاغه/حکمت412 )
و در جای دیگر هم امیرالمؤمنین ( ع ) میفرماید : «خویشتندارى ( ایستادن در قبال التماس نفس ) در بیم و آرزو , از برگزیدگان ادبهاست ;
ضَبْطُ النّفْسِ عندَ الرَّغَبِ و الرَّهَبِ مِن أفضلِ الأدبِ» ( غررالحکم/5932 )
دوره های آموزشی بر اساس زمان
با توجه به روایات , اولین دورۀ آموزشی مبارزه با نفس برای فرزندان از سن 7 سالگی آغاز می گردد .
والدین از سن هفت سالگی می بایست رعایت «ادب» را به فرزندان خویش آموزش بدهند تا بچه‌ها اصل مبارزه با هوای نفس را درک کرده
و بدانند که می بایست با «دلم می‌خواهد»های نابجای خودشان مبارزه نمایند .
طبق دستور اسلام , ادب و نظم را از 7 تا 14سالگی و در خانواده بایستی یاد گرفت ,
نه از 18 سالگی و در سربازی که امروزه برخی پسرها فقط در زمان خدمت سربازی رعایت نظم و بعضا آداب را تمرین می نمایند ;
18 سالگی برای این منظور خیلی دیر است .
( قَالَ الصَّادِقُ ع : دَعِ ابْنَکَ یَلْعَبْ سَبْعَ سِنِ ینَ وَ یُؤَدَّبْ سَبْعَ سِنِینَ وَ
أَلْزِمْهُ نَفْسَکَ سَبْعَ سِنِینَ فَإِنْ أَفْلَحَ وَ إِلَّا فَإِنَّهُ مِمَّنْ لَا خَیْرَ فِیهِ ; منلایحضرهالفقیه/3 /492 )
و ( قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع : یُرَبَّى الصَّبِیُّ سَبْعاً وَ یُؤَدَّبُ سَبْعاً وَ یُسْتَخْدَمُ سَبْعاً ; منلایحضرهالفقیه/3 /493 )
بر اساس احادیث , بچه از 7 تا 14 سالگی بایستی نظیر یک بنده در مقابل ارباب قرار بگیرد
( الْوَلَدُ سَیِّدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ عَبْدٌ سَبْعَ سِنِینَ وَ وَزِیرٌ سَبْعَ سِنِینَ ; وسائل الشیعة/21/476 )
ولی پدر و مادر نظیر یک ارباب مهربان می باشند و دستوراتشان را با نرمش و بخشندگی به بچه می گویند ,
البته بچه بایستی همان‌طور که یک سرباز از فرماندۀ خودش اطاعت می‌نماید , از آن‌ها اطاعت نماید .
دراین هفت سال زندگی کودک بایستی توام با نظم و ضوابط ( و از این لحاظ تا حدودی مشابه پادگان ) باشد ,
تا بچه دراین محیط , رعایت نظم و ادب را یاد بگیرد . کودک می بایست کارهایی مانند مرتب کردن وسایل فردی و محل زندگی ,
رعایت وقت خواب و بیدار شدن , احترام به بزرگتر و خیلی از آداب را درین سالیان رعایت نماید تا بفهمد که دنیا جای راحت‌طلبی و بی‌مبالاتی نیست .
والدین عقب نشینی نکنند
پدر و مادران نباید از سر دلسوزی‌های بی‌جا و به خاطر این که رعایت کردن این آداب , برای فرزندشان کمی سخت است , اورا از این کارها معاف نمایند .
می بایست بدانند که‌این سختی‌ها در ذات زندگی جهان وجود دارد و این مخالفت با هوای نفس برای پرورش و تربیت فرزندشان لازم و ضروری است .
ولی آموختن مقررات و الزام کودکان به نظم بایستی توام با مهربانی و نشاط باشد .
و برای این‌که نظم پذیری برای فرزندان آسان شود بایستی والدین خود دراین مورد سر مشق باشند .
تمرین ادب , اولین مرحله از فراگیری مهارت مبارزه با نفس در کودکان
جهت دنبال کردن ما در صفحه اینستاگرام کلیک کنید.
جهت پیوستن به گروه تلگرامی دکتر صادقیان کلیک کنید.
دنبال کردن ما در شبکه های اجتماعی داخلی
